فراتاب: این روزها برگزاری انتخابات شهرداری توسط دولت خودگردان شمال و شرق سوریه باعث التهاب و جلب شدن برخی توجهات از مسئله غزه به این منطقه شده است. مجلس خودگران در ماه آوریل قانون انتخابات شهرداری‌ها را تصویب کرد و از برگزاری انتخابالت شهرداری در رقه، حسکه، دیرالزور و بخش شرقی حلب ابتدا در 30 ماه می خبر داد اما بعدا آن را به 11 ژوئن 2024 موکول کرد.
اما این انتخابات با مخالفت آمریکا و ترکیه همراه شد. مقامات ترکیه از جمله رجب طیب اردوغان رئیس جمهور و یاشار گولر وزیر دفاع، کردها را تهدید به حمله نظامی کردهاند و حتی چندین حمله هوایی با پهپاد به مناطق تحت کنترل دولت خودگران انجام داده ولی دولت خودگران مصمم به برگزاری انتخابات حتی با وجود تهدیدات و حملات ترکیه است به همین دلیل در این گزارش به قرارداد اجتماعی جدید، واکنش طرف‌های مختلف از جمله ترکیه، آمریکا و خود دولت خودگران (گروه خودمدیریتی دموکراتیک) همراه با یک چشم انداز میپردازیم.
تصویب قرارداد اجتماعی جدید
قرارداد اجتماعی همان قانون اساسی مناطق تحت کنترل کُردهای سوریه و اداره خودگران شمال و شرق سوریه است که در آن نظام فدرال دمکراتیک بهترین نظام برای خروج از هرج و مرج، با اتحاد ملی است که معتقد به سوریه متحد است.
حملات ترکیه، سکوت آمریکا و روسیه نسبت به حملات و هم چنین شورش برخی قبایل عربی متحد کُردها باعث شد که دوباره یک تغییری در قرارداد ایجاد کند به همین دلیل مجمع عمومی مدیریت خودگران شمال و شرق سوریه در نشست 91 خود در رقه، قرارداد اجتماعی جدید شمال و شرق سوریه را تصویب کرد که تصمیات مجلس برای تامین منافع عمومی و حفظ حقوق قومهای مختلف سوریه باشد.
هدف از این کار شرکت دادن اقوام مختلف این مناطق در پیش‌نویس قراداد اجتماعی جدید است که باید در سراسر شمال و شرق سوریه اجرا شود به همین خاطر مجلس در نشست 93 خود، قانون حمایت از قرداد اجتماعی شمال و شرق سوریه را تصویب کرد و لازم الاجرا شد.
یکی از مباحث قرارداد جدید، تصویب قانون فعالیت کمیسیون انتخابات و ساخت دادگاه محافظت از قرداد اجتماعی بود که بر اساس این، همه نهادها بر اساس انتخابات تشکیل خواهند شد و انتخابات شهرداری نیز در آینده برگزار خواهد شد. بالاخره در تاریخ ماه آوریل نشستهای 96 و 97 مجلس دمکراتیک های خلق های شمال وشرق سوریه، قانون انتخابات شهرداری‌ها را که 29 ماده است را تصویب کرد و تاریخ 30 می را بریا برگزاری شهرداری تعیین کردند.
اما کمیسیون عالی انتخابات شمال و شرق سوریه در بیانیه‌ای اعلام کرد که انتخابات به 11 ژوئن موکول شد که دلیل آن را زمان بیشتر برای فراهم کردن مقدمات انتخابات شهرداری اعلام کردند.
واکنش ترکیه
جمهوری نوین ترکیه از ابتدای شکل‌گیری با هر نماد و نهادی که به کُردها چه در داخل و چه خارج مقابله کرده است پس دور از انتظار نیست که با این انتخابات مخالفت کند. ترکیه یگان‌های مدافع خلق که از ستون‌های اصلی نیروهای عرب-کُرد اتحاد دمکراتیک سوریه (قسد) به رهبری کُردها هستند را امتداد پکک میداند به همین دلیل در سال‌های 2016، 2018 و 2019 به طور مستقیم برای جلوگیری از گسترش مناطق تحت کنترل کُردها وارد سوریه شد که منجر به از دست دادن چند شهر از جمله عفرین توسط ترکیه شد.
ترکیه از هر ابزاری از جمله حملات پهپادی و تهدید به حمله نظامی در صورت برگزاری انتخابات استفاده میکند چون برگزاری هر انتخابات را در شمال و شرق و سوریه را گامی برای تشکیل یک دولت مستقل توسط کُردهای سوریه میداند.
اردوغان رئیس جمهور ترکیه در هنگام بازدید از واحدهای ارتش در غرب گفت که در صورت انجام انتخابات شهرداری در شمال و شرق سوریه، دست به عملیات مجدد نظامی خواهند زد-همچنین یاشار گولر وزیر دفاع ترکیه نیز خاطر نشان کرد که برگزاری انتخابات شهرداری در کُردستان سوریه یک تهدید بسیار جدی برای امنیت ملی ترکیه است و آن را قبول نخواهند کرد.
سران و مقامات ترکیه برای جلوگیری از برگزاری این انتخابات که روزهای آتی در شمال و شرق سوریه برگزار میشود، صرفا به تهدید لفظی اکتفا نکردند بلکه دست به عملیات پهپادی و هوایی به نیروهای قسد کردهاند. در روز 11 خرداد نیروهای دمکراتیک سوریه از کشته شدن 4 عضو خود و زخمی شدن 11 غیرنظامی توسط پهپادهای ترکیه خبر دادند و در روز 14 خرداد نیز دو عضو امنیتی (آسایش) کُردستان سوریه توسط ترکیه در کوبانی، زخمی شدند. با توجه به این وقایع، ترکیه از هیچ تلاشی برای برگزار نشدن انتخاباتش شهرداری دریغ نخواهد کرد.
واکنش آمریکا
آمریکا مهم ترین متحد نیروهای دمکراتیک سوریه در جنگ علیه داعش بوده است و الان نزدیک به هزار نفر از سربازان آمریکایی در این مناطق حضور دارند که در واقع کُردهای سوریه انتظار دارند که از آنها در مقابل حملات ترکیه محافظت شود. یکی از مهم‌ترین اختلافات ترکیه و آمریکا بر سر کردهای سوریه است چون کُردها با حمایت آمریکا توانستند مناطق خود را از دست داعش آزاد کنند و یک منطقه خودمختاری در شمال و شرق سوریه تشکیل بدهند به همین دلیل ترکیه به دفعات آمریکا را متهم به زمینه‌سازی برای تشکیل دولت مستقل کُردی در سوریه کرده است.
درباره انتخابات شهرداری در شمال و شرق سوریه، مقامات آمریکایی مخالفت خود را با انجام آن ابراز کردهاند به طوری که ودانت پتل معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا خاطر نشان کرد که شرایط برگزاری انتخابات در شمال و شرق سوریه وجود ندارد و آمریکا از آن حمایت نخواهد کرد. البته باید این نکته را در نظر داشت که ترکیه متحد آمریکا و عضو ناتو است پس واکنش آمریکا ظاهرا برای جلب حمایت ترکیه است علی‌الخصوص پس از موافقت ترکیه با پیوستن سوئد به ناتو که در قبال آن امتیازاتی از ایالات متحده گرفته است.
کردهای سوریه
انتخابات شهرداری که قرار است در 11 ژوئن برگزار شود برای انتخاب شهرداران دیرالزور، حسکه، بخش شرقی حلب و رقه است که در صورت برگزار شدن از جهاتی به مشروعیت بیشتر اداره خودگران شمال و شرق سوریه کمک میکند و در واقع به دنبال این هستند که واقعیت و وجود سیاسی شمال و شرق سوریه را به جهانیان، دولت سوریه و منطقه برسانند. اداره خودگران و مقامات آن، این انتخابات را به نفع همه مردمان این مناطق فارغ از هر قومی می‌دانند که باعث افزایش خدمات و رفاه می شود.
اما این انتخابات مورد واکنش شدید مقامات ترکیه و حملات آنها به این مناطق شده است که با اعتراض و اظهارات مقامات اداره خودگران مواجه شده است. مدیریت خودگران شمال و شرق سوریه در بیانیه ای اعلام کرد که هدف ترکیه از حملات به کُردستان سوریه، جلوگیری از برگزاری انتخابات است اما این انتخابات گامی در تحقق دمکراسی واقعی در سوریه است. صالح مسلم رئیس مشترک حزب اتحاد دمکراتیک سوریه نیز اعلام کرد حملات ترکیه برای جلوگیری از برگزاری انتخابات است چون ترکیه باهر اقدامی که دمکراسی را برقرار میکند، مخالفت میکند.
چشم انداز
یکی از نشان‌های مشروعیت، مشارکت مردمی است به همین منظور دولت خودگران شمال و شرق سوریه برای کسب مشروعیت بیشتر قصد برگزاری انتخابات شهرداری را دارد که در صورت شرکت و برگزیده‌شدن اعراب در انتخابات، بخش مهمی از فشارها بر دولت خودگران که متهم به شرکت دادن کم اعراب در این منطقه است، برداشته میشود اما مسیری سختی در این راه دارند.
یکی از مهم‌ترین مشکلات ترکیه است که با هر نهاد و انتخابات کُردها در سوریه مخالف است و تا الان هم بخشی از مناطق شمال سوریه را از کنترل کُردها خارج کرده است پس تجربه نشان داده که این کشور از هیچ تلاشی برای نابودی دستاوردهای کردهای سوریه دریغ نکرده است. با وجود اینکه احتمال مستقیم و نظامی ترکیه به دلیل مخالفت‌های آمریکا و روسیه کم است اما می‌تواند از طریق شورشیان وابسته به خود، حملات هوایی و حمایت از تمامیت ارضی سوریه، دردسر بزرگی برای آنها فراهم کند.
اما مشکل دیگر مخالفت آمریکا است که شرایط را برای انتخابات مهیا نمی‌بیند. با وجود اینکه آمریکا مانع حملات هوایی ترکیه نمیشود ولی با حضور خود از تصرف مناطق تحت کنترل کردها توسط ترکیه جلوگیری میکند به همین دلیل بدون جلب حمایت آمریکا و برگزاری انتخابات، عواقب بسیار خطرناکی و جدی مثل همه‌پرسی اقلیم کُردستان در انتظار کُردها خواهد بود اما ایالات متحده تا الان حرکت جدی برای مانع شدن انجام نداده و اعلام مخالفت بیشتر برای جلب رضایت ترکیه بوده است.
بنظر نمیرسد اداره خودگران بدون توجه به عواقب و جلب حمایت، دست به انتخابات بزند چون آنها تجربه همه‌پرسی اقلیم کُردستان بدون حمایت قدرتهای بزرگ، توافق پنهانی ترکیه و روسیه درباره عفرین، خروج آمریکا از بخش‌های شمال سوریه که منجر به تصرف برخی از شهرها توسط ترکیه شد را دارند. با توجه به خروج احتمالی امریکا علی‌الخصوص در صورت پیروز شدن ترامپ، کُردهای سوریه به دنبال کسب مشروعیت بیشتر، قبولاندن موجودیت سیاسی خود و تحکیم موقعیت سیاسی خود در برابر دمشق در صورت مذاکره، به دنبال برگزاری انتخابات هستند ولی برگزاری انتخابات شهرداری بستگی به عوامل داخلی و همچنین واکنشهای جدی‌تر قدرتهای بزرگ و منطقه دارد.
گزارش از سجاد حشمتی، دانشجو ارشد مطالعات خاورمیانه دانشگاه خوارزمی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
