فراتاب: جنگ غزه جدایی از بحث‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی و جامعه شناختی دارای بعد حقوقی و بین‌المللی نیز هست. دادگاه کیفری بین‌المللی(ICC) با ورود به جنگ غزه درمورد جنایات انجام شده در این جنگ تصمیم گیری می‌کند. تصمیم این دادگاه در مورد جنات جنگی و جنایت علیه بشریت در چند روز گذشته اعلام شد. رای دادگاه به مزاق هیچ کدام از طرفین درگیر جنگ خوش نیامده و باعث ایجاد کشمکش‌هایی در سطح بین‌المللی و واکنش‌هایی در سطح مقامات عالی رتبه کشورها بوده که در این گزارش به رای دادگاه و ئاکنش‌های مربوطه می‌پردازیم.
دادگاه کیفری بین‌المللی(ICC)
دادگاه بین‌المللی کیفری یک دادگاه دائمی جهانی در لاهه هلند است. این دادگاه قدرت محاکمه افراد و راهبران مختلف را برای جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت دارد. این دادگاه در سال 2002 بیش از یک ده تلاش برای تاسیس نهادی که بتواند افراد قدرتمند و سرکش را که مرتکب جنایات جنگی شده‌اند محاکمه کرد به وجود آمد. طبق اساسنامه رم که باعث تاسیس دادگاه شد این اساسنامه توسط 124 کشور تصویب شد که آمریکا بزرگ‌ترین غایب آن است. این دادگاه تنها زمانی می‌تواند مداخله کند که شورای امنیت سازمان ملل پرونده‌ای به آن ارجاع دهد یا دادگاه‌های ملی نتوانند یا نخواهند دادرسی را انجام دهند.
رای دادگاه در مورد جنگ 7 اکتبر
این دادگاه با برسی‌های خود رای به بازداشت نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو و همچنین یوآو گالانت وزیر دفاع اسرائیل صادر کرد. این دادگاه همچنین سه نفر از هبران ارشد حماس را نیز مورد پیگرد قانونی قرار داد که یحیی سنوار رهبر بال نظامی حماس، اسماعیل هنیه رهبر بال سیاسی حماس و همچنین محمد ابراهیم المصری، مشهور به محمد ضیف فرمانده گردان‌های عزالدین قسام هستند. دادگاه بین‌المللی کیفری این پنج نفر از رهبران ارشد دو طرف را به دلیل جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت مقصر شناخته و با برسی اعمال انجام شده از هر دو طرف به این نتیجه رسیده است که اعمال حماس در جنگ 7 اکتبر در حمله به شهرک‌های اسرائیلی که باعث کشته شدن بیش از 1200 نفر انجامید و همچنین در مقابل آن حمله ارتش اسرائیل به غزه که به کشته شدن بیش از 35 هزار نفر منجر شد. دو طرف مرتکب جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت شدند.
برای بار نخست
این اقدام علیه سیاستمداران اسرائیلی برای نخستین بار است که اتفاق می‌افتد و همچنین نخستین باری است که رهبران ارشد یکی از نزدیک ترین متحدان آمریکا از سوی دادگاه بین‌المللی کیفری مورد پیگرد قانونی و حکم بازداشت قرار می‌گیرند. بنیامین نتانیاهو به دلیل جنگ غزه به همراه ولادمیر پوتین به دلیل جنگ روسیه و اوکراین و معمر قذافی به خاطر اقدام علیه انقلابیون لیبیایی کسانی هستند که به دلیل جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت دادگاه کیفری بین‌المللی علیه آنها حکم بازداشت صادر می‌کند.
اتهامات وارده
کریم احمد اسد خان، دادستان دادگاه کیفری بین‌المللی در مصاحبه با خبرگزاری CNN اتهامات وارده به اسرائیل و حماس را این گونه توصیف کرد. اتهامات رهبران حماس قتل، گروگان گیری، تجاوز جنسی و تجاوز جنسی در بازداشت است. خان به خبرنگار CNN امانپور گفت:« در 7 اکتبر زمانی که مردم از اتاق خواب‌ها، در کیبوتس‌های اسرائیل توسط حماس بیرون کشیده شدنده‌اند دنیا شوکه شد.» همچنین او افزود که:« شواهد مختلفی برای حمایت از درخواست حکم بازداشت علیه سنوار، هنیه و المصری وجود دارد از جمله فیلم‌های ویدئویی و عکس‌های معتبر از حملات و همچنین شواهد شاهدان عینی و بازماندگان در دست است.»
در ادامه او به اتهامات نتانیاهو و گالانت نیز پرداخت که شامل کشتار، ایجاد گرسنگی بعنوان روشی برای جنگ از جمله امتناع از کمک‌های بشر دوستانه، هدف قرار دادن عمدی غیرنظامیان در درگیری و همچنین جلوگیری از رسیدن آب به غیره نظامیان غزه که توجیه آن رسیدن آب به جنگجویان حماس است که اصلا قابل قبول نیست.
واکنش‌ها
نتانیاهو این تصمیم را یک خشم سیاسی خواند.وی در نشست گروه پارلمانی حزب لیکود خود گفت: «آنها ما را منصرف نخواهند کرد و تا زمانی که گروگان ها آزاد نشوند و حماس نابود شود، به جنگ ادامه خواهیم داد.» بنی گانتز، یکی از اعضای کابینه جنگ اسرائیل، بلافاصله پس از اعلام تصمیم خان، از تصمیم خان انتقاد کرد و گفت که اسرائیل «با یکی از سخت‌گیرانه‌ترین قوانین اخلاقی در تاریخ می‌جنگد، در حالی که قوانین بین‌المللی را رعایت می‌کند و به یک دستگاه قضایی مستقل قوی می‌بالد.» وی گفت: «تطبیق بین رهبران یک کشور دموکراتیک مصمم به دفاع از خود در برابر ترورهای نفرت انگیز با رهبران یک سازمان تروریستی تشنه به خون، تحریف عمیق عدالت و ورشکستگی آشکار اخلاقی است. به خودی خود جنایتی با نسبت تاریخی که برای نسل ها به یادگار مانده است.»
خان در پاسخ به سوال امانپور درباره اظهارات نتانیاهو گفت:«هیچکس بالاتر از قانون نیست. آنها آزاد هستند، علی‌رغم اعتراض‌شان به صلاحیت، در برابر قضات دادگاه اعتراض کنند و این چیزی است که من به آنها توصیه می‌کنم.»
اسرائیل و ایالات متحده اعضای دیوان بین المللی کیفری نیستند. با این حال، پس از اینکه رهبران فلسطینی در سال 2015 به طور رسمی موافقت کردند که به اصول بنیادین دادگاه متعهد باشند، دادگاه بین المللی کیفری ادعا می کند که صلاحیت قضایی خود را بر غزه، بیت المقدس شرقی و کرانه باختری دارد.
بازداشت
اگر دادگاه درخواست خان را بپذیرد و حکم بازداشت این پنج مرد را صادر کند، هر کشوری که عضو آن باشد باید آنها را دستگیر کرده و به لاهه تحویل دهد که البته سه استثنا دارد آمریکا، روسیه و اسرائیل.طبق قواعد دادگاه، همه امضاکنندگان اساسنامه رم موظفند در تصمیمات آن به طور کامل همکاری کنند. این امر سفر بین‌المللی را برای نتانیاهو و گالانت بسیار دشوار می کند، از جمله به بسیاری از کشورهایی که از نزدیک ترین متحدان اسرائیل هستند از جمله آلمان و بریتانیا.
گزارش از سید سالار رحیمی، پژوهشگر مسائل خاورمیانه
